ساختار اقتصادی در ایران چگونه بر اشتغال کل کشور تاثیر می گذارد؟

در آخرین تحقیقی که در این زمینه توسط دکتر احمد اشرف در سال ۱۳۶۱ صورت گرفته، به آمار مربوط به عرضه ی متخصص از طرف دانشگاه ها و تقاضای کارفرمایان بدقت اشاره شده است.*
دکتر اشرف می نویسد: از سال ۱۳۵۲ تا ۵۶، متوسط رشد سالانه ی دانشجو ۶/۸% بود و شمار دانشجویان از ۱۱۵ هزار نفر به ۱۶۰ هزار نفر افزایش یافت. سرانجام در آخرین سال دهه ی پنجاه، یعنی در سال تحصیلی ۵۹-۵۸، شمار دانشجویان با رشد ۸/۷% به ۱۷۴ هزار نفر رسیده است.

اگر شمار دانشجویان را با ارقام تولید ناخالص ملی مقایسه کنیم، می بینیم که میان آنها همبستگی زیادی وجود دارد. بنظر می رسد که شمار دانشجویان تابع توانی از تولید ناخالص ملی است که می توان تحول آن را شاخصی از گسترش اقتصادی کشور دانست.**

در پس از انقلاب، طبقه ی بازاری با سازماندهی، تقویت و بسیج اعضا و نیز تشخیص منافع طبقاتی خود، موفق شد موقعیت تضعیف شده ی خود در ابتدای انقلاب را جبران ساخته و بر اوضاع مسلط شود و با در اختیار داشتن شبکه ها و سازمان های تودرتو و راهیابی به مراکز قدرت؛ تاثیر بسزایی در شکل دهی سیاست های اقتصادی کشور داشته باشد. *

بنابراین باتوجه به عدم نیاز سرمایه داری تجاری به متخصصین عرصه ی تولید و صنعت، طبیعی است دانشگاه ها از کیفیت لازم برای تولید متخصصین توانمند برخوردار نباشند زیرا پشت در دانشگاه ها، کارآفرین هایی که تقاضای متخصص دارند، به انتظار ننشسته اند.

اقتصاد هر جامعه ای سه بخش عمده دارد: بخش صنعت، بخش کشاورزی و بخش خدمات

در صفحه ۱۹ آخرین نتایج آمارگیری نیروی کار که از طرف مرکز آمار ایران* در تابستان سال ۱۳۹۵ منتشر شده است، آمده:
‌
مشارکت اقتصادی ۲۹-۲۵ ساله ها در کل کشور: ۵۶/۴% می باشد.
از این تعداد:
در بخش کشاورزی: ۱۳/۴%
در بخش صنعت: ۳۷%
در بخش خدمات: ۴۹/۶% مشغول به کار هستند.

مشارکت اقتصادی ۳۰ سال به بالاها در کل کشور: ۴۶/۲% می باشد.
از این تعداد:
در بخش کشاورزی: ۲۰%
در بخش صنعت: ۳۰%
در بخش خدمات: ۵۰% مشغول به کار هستند.

با یک نگاه بسیار مختصر، متوجه بخش متورم خدمات در اقتصاد ایران می شویم و اگر امکان مقایسه ی جداول سالهای پیش را داشته باشیم، روند نزولی بخش صنعت و کشاورزی را نیز مشاهده خواهیم کرد.

اگر جامعه ای قادر نباشد بیشترین جمعیت جوان خود را در بهترین سنین نیروی کار، در بخش های مولد به کار گیرد، به ناچار باید از طریق واردات، مواد غذایی و کالاهای مصرفی خویش را تامین نماید و ما چنین اقتصادی داریم.

در ساختار اقتصادی مبتنی بر تجارت و عمدتا واردات کالا، تعداد زیادی از دانش آموختگان دانشگاه ها، خصوصا در انواع رشته های مهندسی، در معرض بیکاری قرار می گیرند.

نویسنده: ف. حبیبی

منابع
* اشرف، احمد. تحول آموزش عالی در دو دهه ی گذشته. سازمان برنامه و بودجه، دفتر برنامه ریزی اجتماعی و نیروی انسانی. اردیبهشت ۱۳۶۱.

** همان منبع

*** معدل، منصور. مبارزه طبقاتی در ایران بعداز انقلاب. ترجمه: جعفر خیرخواه. روزنامه عصر آزادگان، سال اول، شماره ۳۳، ۲۵ آبان ۱۳۷۸